Horizontale en verticale balans zijn cruciale aspecten in de wereld van paardrijden. Ze zijn van vitaal belang voor zowel het welzijn van het paard als de prestaties en veiligheid van de ruiter. Dit artikel onderzoekt waarom deze vormen van balans belangrijk zijn en welke gevolgen het heeft wanneer ze niet goed worden gehandhaafd. Daarnaast wordt de invloed van de ligging van het zadel besproken in relatie tot balans. Een goede verticale balans is van belang voor een goede horizontale balans.
Verticale Balans van het Paard
Verticale balans verwijst naar de juiste verdeling van gewicht tussen de voor- en achterhand van het paard. Het gewicht moet gelijkmatig verdeeld zijn over de linker- en rechterbenen. Voordat een paard in staat is verticale balans te behouden, moet het voldoende draagkracht en souplesse ontwikkelen door gerichte spiertraining. De natuurlijke houding en bouw van het paard beïnvloeden eveneens in grote mate de balans.
Is een paard niet verticaal in balans dan zijn de bewegingen van het paard zijn stroef, niet vloeiend en niet taktmatig. Dit veroorzaakt compenserende bewegingen die tot spanning en stress op de spieren en gewrichten leiden, wat op de lange termijn weer vermoeidheid en letsel geeft. Een paard dat verticaal uit balans is, kan problemen hebben met het dragen van een ruiter of het uitvoeren van bepaalde oefeningen, zoals zijwaartse bewegingen of verzameling. Tekenen van slechte verticale balans zijn doorklappen in de hals, plat door de bocht gaan of over de buitenschouder vallen. Wat kunnen de oorzaken zijn van een onjuiste verticale balans?
- Het paard gebruikt een van de achterbenen niet voldoende, het zet een been “buiten de massa” hierdoor draagt dit been minder dan de andere benen.
- Blessures, fysieke problemen of bouw kunnen leiden tot een compensatie bij het paard.
- Ieder paard heeft een voorkeurskant, wij noemen dat links- of rechtsgebogen. Het paard zal naar de ene kant daardoor makkelijker buigen dan naar de andere kant Een paard wordt als rechtsgebogen beschouwd wanneer het aan de rechterzijde korter en sterker bespierd is, terwijl de bespiering aan de linkerzijde langer, soepeler en relatief slapper is. De meeste paarden zijn “rechts gebogen”. Deze natuurlijke scheefheid ontstaat al vanaf de geboorte en blijft in meer of mindere mate aanwezig tijdens het leven van het paard. Door gerichte training is de mate van scheefheid beïnvloedbaar.
- Door de natuurlijke scheefheid in het paardenlichaam is ook de spierspanning niet overal gelijk en wordt het gewicht niet gelijk verdeeld over de benen.
Horizontale Balans van het Paard
Horizontale balans bij een paard verwijst naar de gelijke verdeling van gewicht over zijn vier benen tijdens het bewegen. Van nature heeft een paard meer gewicht op de voorhand. Door training kan dit gewicht in evenwicht worden gebracht, waarbij het paard meer gewicht op de achterbenen brengt.
Is er echter sprake van een langdurige ongelijke gewichtsverdeling dan is er sprake van overmatige druk op gewrichten en pezen van de benen die het meeste gewicht dragen Peesblessures en kreupelheden kunnen het gevolg zijn. Ook voor de rug van het paard is het belangrijk dat het gewicht goed verdeeld wordt over de vier benen. Bij langdurige ongelijke belasting raken de (rug) spieren verkrampt en pijnlijk. Ook een pijnlijk SI gewricht kan het gevolg zijn van verkeerde belasting ,dit kan zelfs leiden tot chronische problemen .Wanneer een paard horizontaal uit balans is, kan dit in de beweging resulteren in problemen zoals struikelen, de neus over de grond houden of doorlopen bij het halt houden.
Om tot een goede horizontale balans te komen moet het paard voldoende activiteit en oprichting hebben vanuit de achterbenen zodat het gewicht verplaats kan worden en de romprichting horizontaal kan komen. Het paard moet de lange rugspier(m. longissimus dorci) voldoende kunnen ontspannen en zo zorgen voor een goede verbinding met de achterhand. De achterbenen moeten sterk genoeg zijn om het gewicht te dragen. Een paard dat goed in het horizontale evenwicht loopt dat past bij de graad van africhting en de leeftijd kan soepel en efficiënt bewegen waardoor het risico op blessures verminderd en de prestaties verbeteren.
Punten om op te letten voor het paard :
- Regelmatige controle van de zadelpasvorm en -ligging door een gediplomeerde zadelpasser
- Werken aan symmetrie en spierontwikkeling door middel van gevarieerde training.
- Oefeningen gericht op het verbeteren van de proprioceptie en coördinatie.
Horizontale Balans van de Ruiter
Net zoals bij het paard is horizontale balans ook essentieel voor de ruiter. Een ruiter die horizontaal in balans zit, verdeelt zijn/haar gewicht evenredig over de vier benen van het paard. De ruiter heeft gelijke druk op beide zitbeenknobbels. Een ruiter die niet goed in balans is, kan moeite hebben om een stabiele positie op het zadel te behouden, wat kan leiden tot onzekerheid, een slechte houding en zelfs vallen.
Waardoor ontstaat een horizontale onbalans bij een ruiter ?
- De ruiter zit te ver naar achteren in het zadel zit waardoor er te veel gewicht op de achterbenen van het paard rust.
- De ruiter te ver naar voren zit in het zadel, waardoor er teveel gewicht van de ruiter op de voorbenen van het paard rust.
- De ruiter heeft een ongelijk spierspanning in benen en/of billen
- De ruiter heeft een bekkenscheefstand bijv als gevolg van beenlengte verschil, trauma, spierspanning , bevalling of artrose/slijtage.
Een goede horizontale balans stelt de ruiter in staat om harmonieus samen te werken met het paard en effectieve hulpen te geven zonder het evenwicht te verstoren.
Verticale Balans van de Ruiter
De verticale balans van een ruiter is een absolute voorwaarde voor het paard om los te komen in de wervelkolom, na te geven en correct te kunnen bewegen onder het zadel. De verticale balans van de ruiter heeft betrekking op de uitlijning van het lichaam in relatie tot het paard. De ruiter moet streven naar een “neutral spine” positie, waarbij de wervelkolom in een rechte lijn staat zonder zijwaartse kromming of holling van de rug . Bij een correcte zithouding zit de ruiter met schouder, heup en enkel op één lijn. Het zwaartepunt van de ruiter moet zich boven het zwaartepunt van het paard bevinden .Een ruiter die voorover leunt, achterover leunt of zijwaarts helt, kan het paard uit balans brengen en zijn vermogen om correct te bewegen belemmeren.
Bij een goed gebalanceerde zithouding van de ruiter wordt het gewicht gelijkmatig over de vier benen van het paard verdeeld. De ruiter moet het paard helpen om meer gewicht op de achterbenen te dragen om de voorhand te ontlasten. Is de ruiter niet in balans, factoren zoals core-stabiliteit, beenligging en gewichtsverdeling van de ruiter spelen hierbij een rol, kan dit leiden tot verwarring bij het paard en verminderde prestaties. Het leidt tot compensatie bij het paard en uiteindelijk tot blessures. Bij een ruiter leidt het eveneens tot compensatie met als gevolg spanning in het lichaam en ongemak of zelfs pijn in rug, heupen en benen.
Punten om op te letten voor de ruiter:
- Bewustwording van de eigen lichaamshouding en balans bijvoorbeeld flexchair.
- Regelmatige oefeningen om de kernspieren te versterken en flexibiliteit te bevorderen. Bijv ruiterfitness.
- Het volgen van lessen bij een gekwalificeerde instructeur om technische vaardigheden te verbeteren.
De invloed van het zadel
Een goed passend zadel dat op de juiste plaats op de rug van het paard ligt, verdeelt het gewicht van de ruiter gelijkmatig en minimaliseert drukpunten.
- Het zwaartepunt van de ruiter, dat zich bevindt in het centrum van zijn of haar massa, moet optimaal uitgelijnd zijn met het zwaartepunt van het paard. Wanneer deze twee punten niet goed op elkaar zijn afgestemd, kan dit leiden tot een verstoring van de balans.
- Een zadel dat te ver naar voren of achteren ligt, verstoort de horizontale balans, terwijl een zadel dat te hoog of laag ligt, de verticale balans verstoort.
- Een te kort zadel geeft veel druk rond de schoft.
- Een te lang zadel kan in het lendengebied prikken en drukt op de tlo.
- Zowel een te lang als een te kort zadel beïnvloeden de horizontale en verticale balans van het paard.
- Een te brede of een te smalle boom geeft puntbelasting en zal de ruiter in de verkeerde positie plaatsen.
- De inch maat van het zadel moet passen bij de ruiter, anders zit de ruiter teveel voor-of achterin het zadel wat de balans van de ruiter en dus ook het paard nadelig beïnvloed.
- Het zadel moet het juiste maat en breedte hebben om de anatomie van de ruiter te ondersteunen. Breed genoeg om comfortabel te zitten, niet te breed dan schuift de ruiter.
- Het model van het zadel moet passen bij de ruiter ( lengte zweetblad, model kniewrong) zodat de ruiter gemakkelijk de balans kan houden in het zadel.
- De ruiter moet rijden met de juiste beugellengte.
Conclusie
Horizontale en verticale balans zijn essentiële aspecten van paardrijden, zowel voor het welzijn van het paard als de prestaties en veiligheid van de ruiter. Het handhaven van een goede balans vereist aandacht voor de houding, zit en beweging van zowel het paard als de ruiter, evenals de kwaliteit en pasvorm van het zadel. Door te streven naar optimale balans kunnen paard en ruiter samenwerken op een manier die zowel effectief als plezierig is, met minimale kans op letsel of ongemak.
Meer weten over de horizontale en verticale balans en vooral je oog trainen om dit beter te herkennen ? Neem dan deel aan de Kennisdag op 6 juli a.s. en geef je nu op via info@saddleprofessional.nl
Locatie : Hippisch Centrum Harmelen
Docent : Jacqueline Kruijsse
Datum : 6 juli start 10.00 uur eindtijd 16.00 uur
Kosten : € 75,- voor Saddle Professionals, introducees € 80,-
Inbegrepen : koffie, thee, lunch en snack